نظریه استرس خانواده چیست؟

نظریه استرس خانواده به بررسی تغییراتی در روابط و پویایی درون خانواده می‌پردازد که در اثر رویدادهای استرس‌زا رخ می‌دهد. این نظریه توسط جامعه‌شناس روبن هیل در سال ۱۹۴۹ مطرح شد. او به طور خاص به تأثیر جنگ جهانی دوم بر خانواده‌ها علاقه‌مند بود و چگونگی تغییر خانواده‌ها در اثر جدایی‌ها و پیوندهای مجدد ناشی از جنگ را مورد بررسی قرار داد.

هیل با مشاهده این جدایی‌ها و پیوندهای مجدد به عنوان بحران‌هایی در سیستم خانواده، الگوهایی را شناسایی کرد. او متوجه شد که منابع درونی و بیرونی خانواده می‌توانند اثر رویدادهای استرس‌زا را تعدیل یا تشدید کنند. این منابع بر نحوه‌ی تفسیر و درک خانواده از رویداد محرک (حادثه اصلی) تأثیر می‌گذارد. هر سه عامل با هم – رویداد، منابع در دسترس خانواده و درک خانواده از رویداد – با یکدیگر تعامل دارند و بر پیامد بحران تأثیر می‌گذارند و آن را تعیین می‌کنند.

چرا نظریه استرس خانواده مهم است؟

درون هر خانواده‌ای، یک سیستم خانوادگی وجود دارد. این سیستم شامل اعضای خانواده و نقش‌های آن‌ها، باورها، قوانین، ارزش‌ها، انتظارات، مرزها و واکنش‌های آن‌ها به محیط است.

از والدین انتظار می‌رود نقش مراقبت‌کنندگان را برعهده بگیرند و فرزندانشان برای امنیت، بقا و حمایت به آن‌ها تکیه کنند. در یک سیستم خانوادگی، ممکن است والدین تمام نقش‌های مراقبتی را برای یک کودک مانند آشپزی، نظافت و آماده کردن او برای مدرسه بر عهده بگیرند. در یک سیستم خانوادگی دیگر، ممکن است از فرزند بزرگتر انتظار داشته باشند که برخی از مسئولیت‌های مراقبتی را برعهده بگیرد، مانند اینکه در هنگام نبود والدین در خانه برای کار، مراقب خواهر و برادر کوچکتر خود باشد. این برای کودک، نقشی متفاوت است که بر سیستم خانواده تأثیر می‌گذارد.

علاوه بر این، ممکن است یک خانواده بر اساس معیارهای شغلی یا تحصیلی ارزش‌هایی داشته باشد. به عنوان مثال، ممکن است در برخی خانواده‌ها رفتن به دانشگاه امری بدیهی تلقی شود، در حالی که برخی دیگر از همه اعضای خانواده انتظار دارند در تجارت خانوادگی کار کنند یا به هنرستان بروند.

ارزش‌ها، نقش‌ها، باورها، قوانین، انتظارات، مرزها و واکنش‌های متفاوت به عوامل محیطی، به طور مستقیم بر اینکه چه عواملی در سیستم‌های خانوادگی مختلف باعث ایجاد استرس، تشدید آن و کاهش آن می‌شوند، تأثیر می‌گذارد.

چگونه در دوران پر استرس منابع را پرورش دهیم؟

بر اساس نظریه استرس خانواده، منابع می‌توانند در نحوه‌ی خروج از بحران نقش محوری داشته باشند. با این حال، کنترل برخی منابع خارج از اختیار خانواده است. به عنوان مثال، وضعیت مالی یک خانواده یا دسترسی آن‌ها به تأمین نیازهای اولیه، همیشه قابل کنترل نیست. در چنین شرایطی، می‌توانید بر روی منابع درونی که قابل پرورش هستند و منابع بیرونی که امکان دسترسی به آن‌ها وجود دارد تمرکز کنید.

مثال ۱: والدین شغل خود را از دست می‌دهند

از دست دادن شغل، به ویژه زمانی که تأمین‌کننده اصلی مالی خانواده هستید، می‌تواند یک اتفاق بسیار چالش‌برانگیز و استرس‌زا باشد. این اتفاق بسته به شرایط مختلف، از جمله نیازهای مالی خانواده، میزان پس‌انداز، محل زندگی و سیستم حمایتی، می‌تواند خانواده را در سطوح مختلف بحران قرار دهد.

از دست دادن شغل می‌تواند اثرات روانی و عاطفی قابل توجهی بر شما و سایر اعضای خانواده داشته باشد. نگرانی در مورد آینده، عدم قطعیت شغلی و مشکلات مالی می‌تواند منجر به افزایش سطح استرس و اضطراب شود. در حین مراقبت از فرزندان، ممکن است احساس خستگی عاطفی و کمبود صبر و حوصله کنید. احساس ناامیدی، عصبانیت و غم و اندوه می‌تواند بر خلق و خوی شما تأثیر بگذارد و به طور ناخواسته بر رفتار و احساسات فرزندان شما نیز تأثیر بگذارد.

مقال ۲: والدینی متوجه می‌شود فرزندشان در مدرسه نظم کلاس را برهم می‌زند

دریافت تماس از مدرسه مبنی بر شیطنت فرزندتان می‌تواند برای هر پدر و مادری دلسرد کننده و آزاردهنده باشد. احساس عصبانیت، شرمندگی و تمایل به تنبیه فرزند در چنین شرایطی طبیعی است. با این حال، این واکنش‌ها اغلب نتیجه‌ای جز تشدید مشکل و آسیب به رابطه شما با فرزندتان ندارد.

اولین قدم برای حل این مشکل، کنترل احساسات خودتان است. به خودتان فرصت دهید تا آرام شوید و از واکنش‌های تکانشی و احساسی پرهیز کنید. پس از اینکه آرام شدید، با فرزندتان در مورد شیطنت او صحبت کنید. به او گوش فرا دهید تا بفهمید چه چیزی باعث این رفتار شده است.

با معلمان و کارکنان مدرسه فرزندتان صحبت کنید و از آنها در مورد مشاهدات و تجربیاتشان در مورد رفتار او کمک بگیرید. با همکاری یکدیگر می‌توانید راهکارهایی برای حل مشکل و تقویت رفتار مثبت در فرزندتان پیدا کنید.

برگزاری جلسات خانوادگی

اولین قدم این است که برگزاری جلسات خانوادگی را در نظر بگیرید. در این جلسات می‌توانید با هم صحبت کنید و کشف کنید که عوامل استرس‌زای فعلی چگونه روی شما و تک تک اعضای خانواده تأثیر می‌گذارد. قبل از شروع گفتگو، زمانی را به تعیین چند توافق مشترک اختصاص دهید.

برای مثال، آیا می‌توانید توافق کنید که روی حرف همدیگر صحبت نکنید؟ اگر یکی از شما صدایش را بلند کرد، آیا گروه می‌تواند توافق کند که چند دقیقه صحبت کردن را متوقف کند؟ این کار می‌تواند به ایجاد فضایی امن برای صحبت کردن و شنیده شدن تک تک اعضای خانواده کمک کند.

زوج‌درمانی خانوادگی را در نظر بگیرید

اگر احساس می‌کنید جلسات خانوادگی ممکن است باعث افزایش ناراحتی بین اعضای خانواده شود، شرکت در جلسات زوج‌درمانی خانوادگی را در نظر بگیرید. در جلسات زوج‌درمانی خانوادگی، یک متخصص سلامت روان آموزش‌دیده می‌تواند به شما کمک کند در حالی که بر چالش‌های خود غلبه می‌کنید، در مسیر درست باقی بمانید.

زمان تنهایی را برنامه‌ریزی کنید

ایجاد یک برنامه‌ی خانوادگی که در آن هر عضو خانواده یک ساعت زمان تنهایی داشته باشد، می‌تواند فواید بسیاری برای سلامت روان و روابط خانوادگی به ارمغان بیاورد. در طول این زمان اختصاص‌یافته، هر فرد فرصتی برای استراحت، انجام فعالیت‌های مورد علاقه خود و رهایی از استرس و شلوغی زندگی روزمره بدون مزاحمت دیگران پیدا می‌کند.

ایجاد فضایی برای آرامش

داشتن یک فضای آرام در خانه می‌تواند نقش موثری در ایجاد و حفظ سلامت روان اعضای خانواده داشته باشد. این فضا، که به عنوان مکانی برای مدیتیشن و آرامش در نظر گرفته می‌شود، می‌تواند پناهگاهی برای رهایی از استرس و فشارهای روزمره باشد.

از درخواست کمک نترسید: راهکارهایی برای مقابله با استرس و سختی‌های زندگی

هنگامی که با استرس و سختی‌های زندگی روبرو می‌شویم، ممکن است احساس تنهایی و درماندگی کنیم. اما به یاد داشته باشید که شما تنها نیستید و راه‌های مختلفی برای مقابله با این چالش‌ها و یافتن آرامش وجود دارد. از درخواست کمک نترسید.

منابع حمایتی:

• گروه‌های حمایتی: پیوستن به گروه‌های حمایتی می‌تواند فرصتی برای به اشتراک گذاشتن تجربیات، دریافت و ارائه حمایت عاطفی و یادگیری از دیگران فراهم کند. گروه‌های حمایتی برای انواع مختلف چالش‌ها از جمله اضطراب، افسردگی، سوگواری و بیماری‌های مزمن وجود دارد.
• جلسات درمانی: صحبت با یک درمانگر یا مشاور می‌تواند به شما در درک بهتر احساساتتان، توسعه مهارت‌های مقابله‌ای و ایجاد برنامه‌ای برای مدیریت استرس کمک کند.
• روابط نزدیک: صحبت با دوستان، اعضای خانواده یا افراد مورد اعتماد می‌تواند به شما در احساس شنیده شدن، درک شدن و دریافت حمایت عاطفی کمک کند.
• جوامع حمایتی: یافتن و پیوستن به جوامعی که با ارزش‌ها و علایق شما همسو هستند می‌تواند حس تعلق و حمایت را تقویت کند و فرصت‌هایی برای یادگیری و رشد فراهم کند.

سخن پایانی: سفری در جهت آرامش خانواده

در این مقاله، به بررسی نظریه استرس خانواده و تاثیرات آن بر سلامت روان و روابط خانوادگی پرداختیم. همانطور که مشاهده کردید، استرس می‌تواند به طور قابل توجهی بر پویایی خانواده، از جمله ارتباطات، تعارضات و سلامت روان اعضای خانواده تأثیر بگذارد.

با این حال، خبر خوب این است که راه‌های موثری برای مقابله با استرس و ارتقای سلامت روان در خانواده وجود دارد. با آگاهی از علائم استرس، ایجاد یک برنامه خانوادگی برای مدیریت زمان، برقراری ارتباط موثر، تشویق فعالیت‌های بدنی و جستجوی کمک در صورت نیاز، می‌توانیم به خانواده‌های خود در مقابله با چالش‌ها و ایجاد فضایی آرام و شاد کمک کنیم.

به یاد داشته باشید، خانواده یک سیستم پیچیده و پویا است که دائماً در حال تغییر و تحول است. هیچ راه حل واحدی برای مقابله با استرس در خانواده وجود ندارد. مهم این است که با یکدیگر صبور باشید، از یکدیگر حمایت کنید و با هم برای یافتن راه‌حل‌هایی که برای شما و خانواده‌تان مناسب است، تلاش کنید.

در اینجا چند نکته نهایی برای به خاطر سپردن وجود دارد:

• ارتباطات باز و صادقانه را در خانواده خود تشویق کنید.
• به احساسات و نیازهای یکدیگر احترام بگذارید.
• از فعالیت‌های لذت‌بخش و با کیفیت با هم وقت بگذرانید.
• در صورت نیاز از کمک حرفه‌ای دریغ نکنید.

با تلاش و تعهد، می‌توانید خانواده‌ای شاد، سالم و مقاوم در برابر استرس بسازید.

به امید خانواده‌هایی شاد و آرام!

منبع:

https://www.verywellmind.com/what-is-family-stress-theory-6831762